Parlament proseduru

Parlament proseduru — iclaslarda və ictimai təşkilatların, siyasi partiyaların, klubların, dini icmaların, qanunvericilik məclislərinin və digər ictimai məclislərin gündəlik işlərində istifadə olunan prosedur, etik və ənənəvi qaydalar toplusudur. Parlament proseduru, Birləşmiş Krallıq Parlamentinin İcmalar Palatasının praktikasında kökləri olan adət hüququnun bir qoludur.

ABŞ və Avropada parlament proseduru termini ilə yanaşı, parlament hüququ, məclis qaydaları və prosedur qaydaları terminləri də istifadə olunur. Rusiyada ən yaxşı qurulmuş ifadə, yəqin ki, görüş qaydalarıdır. Parlament prosesinin əsasını azlıqların hüquqlarına hörmət ilə əksəriyyət qaydası təşkil edir. Parlament prosedurunun əsas vasitəsi bu məsələlərə dair ağlabatan iclas qərarının hazırlanması məqsədi ilə təşkilatı maraqlandıran məsələlərin hərtərəfli müzakirəsidir.^[1] Özünü idarəetmə təşkilatları ən az müqavimət göstərərək qarşılıqlı məqbul həlləri müzakirə etmək, inkişaf etdirmək və həyata keçirmək üçün parlament prosedurundan istifadə edirlər.

Parlament proseduru qaydaları bir neçə mənbədən tərtib edilmişdir. Birincisi, bunlar öz spesifikliyi əsasında təşkilat tərəfindən hazırlanmış və qəbul edilən qaydalardır. Müəyyən bir təşkilata xas olan bu qaydalar ümumiyyətlə standart bir prosessual məcmuə ilə tamamlanır: cəmiyyətdə məclisin keçirilməsini tənzimləyən qaydalar toplusundan biri. Təşkilat bu kolleksiyalardan birini seçir və öz qaydalarına əlavə olaraq qəbul edir. Bir qayda olaraq, demokratik ölkələrin və özünü idarəetmə ərazilərinin qanunverici məclislərində qanunverici orqanın mövcudluğu tarixi ərzində toplanmış detallı prosedur iş qaydaları mövcuddur. Qeyri-hökumət təşkilatları, bir qayda olaraq, təşkilatın xüsusiyyətlərini əks etdirən kiçik qaydalar toplusu ilə məhdudlaşır, qaydaların əksəriyyəti standart prosedur toplusundan götürülür.

1. ↑ Henry M. Robert, Parliamentary Law, 1923, p. 3